Ayvalik – To miłe, stare, 25-tysięczne miasteczko warto polecić jako bazę na chwilowy odpoczynek w pogoni za zabytkami i przygodami. Możemy pospacerować pomiędzy starymi domami i cerkwiami zamienionymi na meczety oraz kąpać się w ciepłym morzu czy opalać na okolicznych plażach.

Ayvalik leży nad samym brzegiem morza, a właściwie cieśniną pomiędzy stałym lądem a wyspą Lesbos. Naprzeciw, niedaleko lądu, jest mała wyspa Alibey oraz wiele innych mniejszych wysepek rozrzuconych wzdłuż cieśniny. Miasto od dawien dawna zamieszkane było przez Greków, jak większość osad rozsianych wzdłuż egejskiego wybrzeża Azji Mniejszej, ale niczym nie wyróżniało się do pamiętnego roku 1770, kiedy to rosyjska flota zaatakowała okręty tureckie w pobliżu Cesme (obok Izmiru). Jedynym ocalałym tureckim kapitanem był Hasan Pasa, który ze swoim uszkodzonym statkiem zdołał przebić się na północ, aż do Ayvaliku. Mieszkańcy miasteczka pomogli kapitanowi i jego załodze przedostać się do Canakkale, skąd już bezpiecznie odwieziono ich do Stambułu. Niespełna 20 lat później Hasan Pasa został wielkim wezyrem i pamiętając o przysłudze Greków, uzyskał dla nich od sułtana Selima 111 specjalny grant dający przywileje, które posiadało tylko kilka innych miast greckich w imperium osmańskim. Były to m.in. nakaz przesiedlenia muzułmańskich mieszkańców miasta do okolicznych wiosek, zakaz przebywania w mieście tureckich żołnierzy, a także zwolnienie z większości podatków. Te oraz inne przywileje zadecydowały o szybkim rozwoju miasta, do którego ściągali Grecy z całego państwa. Kwitły tu handel, nauka i kultura, miasto miało nawet własną drukarnię. Idylla trwała do czasów wojny grecko-tureckiej, po której zakończeniu Grecy zostali przesiedleni do kraju swych praprzodków.

Miejsca, które warto zobaczyć

Wielu miejsc do zwiedzenia w Ayvaliku nie ma, oprócz starej dzielnicy leżącej na północny wschód od Cumhuriyet Meydani, w kwadracie pomiędzy Talat Pasa Cad. a Sefa Cad. Ta część miasta, ze swymi XlX-wiecznymi greckimi domami rozmieszczonymi wzdłuż wąskich, brukowanych uliczek, przypomina nieco europejskie miasteczka. Pośród domów stoją cerkwie, niektóre zamienione na meczety, jak np. Saatli Camii (Meczet z Zegarem) lub Cinarh Camii (Meczet z Platanem), oba po remoncie. Kościół Taksiyarhis Kilise (Archaniołów) pozostał nienaruszony i jeśli wpuszczą nas do środka, być może będziemy mogli pooglądać zdobiące go freski. Obejrzeć można również kościół Ayios Nicholas, dawną katedrę. Popularnym sposobem miłego spędzenia czasu są nocne wycieczki łodzią po okolicznych wysepkach, co kosztuje w granicach 6-10 USD, w zależności od programu, naszej umiejętności targowania się oraz oczywiście pory roku. Około 6 km na południe od miasta rozciąga się najpopularniejsza i najczystsza w okolicy plaża Sarmisakh („czosnkowa” – autor jednak zapewnia, że nazwa nie wywodzi się od panującego tu zapachu), a na północy Camlik Plaji. Do obu dojedziemy autobusami lub dolmuszami, na których widnieje dana nazwa. Popularnym miejscem, skąd roztaczają się wspaniałe widoki na zatokę i okolice, jest wzniesienie Seytan Sofrasi (Diabelski Stół), położone na półwyspie na północny zachód od plaży czosnkowej. Dojedziemy tam również dolmuszem.

Dojazd, orientacja, połączenia

Do Ayvaliku trudno dotrzeć bezpośrednio dużym autobusem kursowym, gdyż niektóre z nich nie zajeżdżają do samego miasta, lecz wysadzają pasażerów na głównej drodze, przy skrzyżowaniu, skąd do centrum dojść musimy pieszo (5 – 6 km) lub podjechać autostopem. Dlatego wygodniej jest pojechać z Ayvacik (Assos) do Edremitu, a stamtąd dopiero złapać minibus prosto do Ayvaliku (1,7 USD, 1 godz ). Jeśli zaś jedzie my minibusem z Bergamy, to wysiądziemy na małym otogarzei 1,5 km na północ od centrum) lub wcześniej na Cumhuriyet Meydam (pl. Republiki).

Zorientowanie się w mieście to łatwe zadanie. Życie kręci się tutaj wokół położonego w centrum głównego placu wspomnianego wyżej, od którego na północ biegnie lnónu Cad., a na południe Ataturk Cad. Jest to właściwie jedna główna ulica, która przy placu zmienia nazwę. Przy niej skupiają się banki, sklepy i restauracje oraz lokanty. Na placu znajduje się główny postój taksówek i przystanek dolmuszów oraz autobusów miejskich, które kursują tylko na osi północ – południe, wyjeżdżając daleko poza miasteczko. Po drugiej stronie ulicy w stosunku do Cumhuriyet Meydam, właściwie już na nadbrzeżu, stoi pomnik Ataturka. lnónu Cad. dzieli miasto na dwie niemalże równe części. Po wschodniej stronie główną ulicą biegnącą w tym kierunku jest Talat Paja Cad., przy której koncentruje się życie handlowe Ayvaliku. Dzielnica zachodnia rozciąga się od ul. lnónu aż do nabrzeża, gdzie znajduje się większość hoteli i restauracji oraz przystań promowa.

Z Ayvaliku dostaniemy się właściwie do każdego miasta leżącego na trasie Izmir – ęanakkale, jeśli wyjdziemy na główną drogę i zatrzymamy przejeżdżający autobus kursowy. Z dworca miejskiego do jedziemy przede wszystkim do Bergamy (2,7 USD, 1.5 godz.) oraz Edremitu (2 USD, 1 godz.), gdzie możemy przesiąść się do minibusu jadącego do Ayvacik (Assos; 2,7USD, 1,5 godz.) lub autobusu kursowego do Canakkale. Do Canakkale i Izmiru dojedziemy również z tutejszego dworca, ale połączenia takie są dość rzadkie.

Noclegi

Ponieważ Ayvalik przyciąga coraz większe rzesze turystów (zwłaszcza Greków), baza noclegowa jest tu całkiem dobrze rozwinięta. Większość hoteli skupia się w rejonie na zachód od lnónu Cad., w wąskich uliczkach niedaleko wybrzeża.

Gastronomia

Większość dobrych restauracyjek mieści się w zachodniej części miasta, pomiędzy Inónu Cad. a wybrzeżem (te skupione przy budynku ratusza, niedaleko pomnika Ataturka, serwują potrawy rybne). Tanie lokale znajdziemy na północny zachód od uliczek targowych biegnących w pobliżu targu owocowo-warzywnego.